Werkbeurs boek "Architect en Ethiek"

Er is recentelijk in pers en vakkringen een discussie gestart over de positie van de architect en auteursrecht. Geplaatst in een bredere context is nadenken over situaties en dilemma's van architecten gewenst. De stichting ArchiScienza heeft Ir. Kees van der Hoeven een werkbeurs toegekend voor het schrijven van een boek over Architect en Ethiek. In het te schrijven boek verzamelt en structureert hij feiten en ervaringen, reflecteert daarop in alle nuances en poogt zo een nieuwe, meer ethische strategie te bieden voor het handelen van de architect.

Als auteur publiceerde Van der Hoeven vele opiniestukken en vakinhoudelijke teksten online en in print. Van 2008 tot en met 2012 was hij redacteur van het bekende Jaarboek Architectuur in Nederland, uitgegeven door NAi Publishers in Rotterdam. Actueel is hij organisator van de Jonge Architecten Prijs en de Architect van het Jaar Prijs. Tenslotte wordt hij - zowel door opdrachtgevers als door collega's - vaker gevraagd om als strategisch adviseur/expert op te treden bij projecten en/of conflictsituaties.

Naast zijn ontwerppraktijk was Van der Hoeven als docent betrokken bij architectuur- en bouwtechniekonderwijs, onder meer aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft en was hij gedurende 15 jaar lid van de commissie voor het architectenexamen van het Architectenregister. 
Verder is hij actief binnen zijn beroepsgroep. Hij was achtereenvolgens lid van de tuchtraad, plaatsvervangend deken in de Kring Haaglanden en uiteindelijk van 2002 tot en met 2005 landelijk voorzitter van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA).

Over het te schrijven boek meldt Kees van der Hoeven:

Architectural Governance is de overkoepelende term die ik bedacht voor alle acties die ik tot nu toe ondernam in het kader van het thema ‘ethiek en architectuur’. In mijn werkzame leven als architect (1976-2016), in mijn bestuurlijke rollen binnen de BNA (1992-2011), als AvB- en TU-docent (1984-2002), als organisator van prijzen en prijsvragen (1994-2016) en tenslotte in mijn rol als auteur, redacteur en criticus (1997-nu).
 Vanuit die brede ervaring maakte ik rondom het thema ‘good governance’ vele misstanden mee. Eerst in 2003 durfde ik het thema Architectural Governance publiekelijk aan de orde te stellen in mijn bijdrage aan het symposium De Prijs van Kwaliteit in Noordwijk. Een verkorte versie werd gepubliceerd in dagblad Cobouw. Aan de hand van voorbeelden uit onze (bouw)branche behandel ik daar thema’s die m.i. aan een vernieuwingstraject toe zijn.

Het boek verzamelt en structureert die feiten en ervaringen, reflecteert daarop in alle nuances en poogt zo een nieuwe, meer ethische strategie te bieden voor het handelen van de architect. Naast het onderzoek naar het architectenberoep (de sociologisch studie die is voorgesteld door Prof. Abram de Swaan) probeer ik in deze publicatie vooral de ethische dillema’s die de architect tegenkomt in zijn of haar praktijk van nieuwe invalshoeken en handvatten te voorzien. Uiteraard behandel ik ook de casus Naturalis (directe aanleiding tot oprichting van ArchiScienza).

Mogelijke thema’s (aanzet in willekeurige volgorde):

Auteursrecht (informatie over de wet en vastlegging casussen) - Plagiaat (nauwe verwanten, look-a-likes, waar en waarom apen architecten elkaar na) - Wet op de Architectentitel (waar heeft de architect zich aan te houden) - Gedragscode en statuten BNA (ontwikkeling en waar gaat het nu fout) - Welstandstoezicht (kan een achitect-lid plaatsnemen in een commissie die besluit over zaken binnen zijn eigen werkgebied) - PR en Business development (wat vertelt de architect over eigen competenties) - Europese aanbestedingen (vroeger plannen openbaar, tegenwoordig alles geheim en dus is publiek uitgesloten van invloed) - Jury’s, prijzen en prijsvragen (excessen in belangenverstrengeling, waarbij zelfs eigen partners of promotoren gepremiëerd werden) - Contractvorming met opdrachtgevers (SR, DNR, waar verkwanselen architecten onder druk hun eigen rechten) - Opdrachtgevers versus gebruikers (voor wie bouwen we eigenlijk, voor de betalende bouwheer of voor de toekomstige gebruiker) - Proceskwaliteit (waar gaat het fout door onterecht gepresenteerde competenties) - Toezicht op de uitvoering (wie controleert wie en met welke deskundigheid) - Nazorg en evaluatie (welke architect kijkt nog terug naar het resultaat van zijn werk) - Verantwoordelijkheden in onderwijs (voor welke taken wordt de architect opgeleid) - Praktijk- en beroepservaring (hoe verwerft een architect de juiste kennis en vaardigheden) - Interviews en/of enquetes (als nuttig met betrokkenen binnen de beroepsgroep).

Ik ken twee Amerikaanse publicaties die in dit kader het vermelden waard zijn. Het betreft een proefschrift van Tom Spector plus een meer praktische publicatie van Thomas Fisher, die architecten aan de hand van vijftig dilemma’s provoceert tot verdieping en debat. Mijn boekpublicatie beweegt zich tussen die twee uitgangspunten: wetenschap en praktijk.

• Tom Spector, The Ethical Architect, the dilemma of contempary practice,
Princeton Architectural Press, New York, 2001 (handelsuitgave proefschrift) – flaptekst:

“What makes a good building or a good architect? Are there limits to an architect’s ethical or legal responsabilities in a building process where architecture plays an increasingly smaller role? Is preservation a moral imperative? What happens when building codes and professional responsibitities are in conflict? How do architects begin to craft a new design ethic to carry them into the new century?

In this important, even essential, book Tom Spencer adresses the dilemmas of architectural practice and offers a theoretical and practical basis for an examination and transformation of the quandaries the profession now faces.
The Ethical Architect is a work of theory but refers to real buildings and real-world problems. Its conclusions provide a road map for architects to adress the more than 100.000 decisions that go into the design of an average-sized building. Spector’s call-to-arms for this profession is a must-read for practising architects and students alike.”

• Thomas Fisher, Ethics for Architects, 50 dilemmas of Professional Practice, Princeton Architectural Press, New York, 2010 – flaptekst:

“Can I work with international clients living within the boundaries of repressive or aggressive regimes? Should I continue to take on speculative real estate developments during an apparrent housing bubble? Where do I draw the line between my responsabilities to the client and to the community served? How can designing for comfort supersede efficiency?

In Ethics for Architects, Thomas Fisher presents fifty case studies representing a broad range of ethical dillemmas facing today’s architects, from questions regarding which clients to work for to the moral imperatives of reclaiming building materials for construction instead of sending them to landfills. This timely book features newly relevant interpretations adapted to the pervasive demands of globalization, sustainability, and developments in information technology. Fisher’s analyses of architecture’s thorniest ethical issues are written in a style that is accessible to the amateur philosopher while remaining thougt-provoking and balanced. Ethics for Architects is required reading for any designer who wants to work responsibily in today’s complex world.”